حاجی محمدرضا حکیمی
|
| |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | حاجی محمدرضا حکیمی |
| لقب | ابوالملّة |
| تاریخ وفات | ۱۳۳۸ق |
| خویشاوندان سرشناس | ملا مهدی شریعتمدار |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | میرزا حبیب اللّه رشتی • آخوند محمدکاظم خراسانی |
| تألیفات | سفرنامه‌ای که به چاپ نرسیده است. |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | از علمای مشروطه خواه • رییس انجمن ولایتی گیلان• عضو کمیته اتحاد اسلام در نهضت جنگل |
حاجی محمدرضا حکیمی(۱۳۳۸ق) معروف به ابوالملّة، از علمای مشروطه‌خواه و عضو کمیته اتحاد اسلام در نهضت جنگل، و از شاگردان میرزا حبیب الله رشتی و آخوند خراسانی.
زندگانی
حکیمی در رشت به دنیا آمد. از تاریخ تولدش اطلاعی در دست نیست. پدرش، محمدکاظم، مشهور به حکیم باشی بود. چون بزرگان این خانواده به طبابت اشتغال داشتند، حکیم به صورت نام خانوادگی آنان درآمد. محمدرضا پس از تحصیل مقدماتی در رشت، به نجف اشرف رفت و نزد میرزا حبیب اللّه رشتی و آخوند محمدکاظم خراسانی به تحصیل پرداخت و سپس به گیلان بازگشت. حکیمی در ۱۳۳۸ق درگذشت. از او سفرنامه‌ای باقی مانده که به چاپ نرسیده است.
فعالیت‌های سیاسی
در جنبش مشروطه
حکیمی در جنبش مشروطه در گیلان، همراه علمای مشروطه خواه بود. وی در کشمکش‌های میان مشروطه خواهان و مخالفان مشروطه، رهبری روحانیان مشروطه خواه را برعهده گرفت و با دایی خود، ملا مهدی شریعتمدار، که سرگروه مخالفان بود، به مبارزه پرداخت و خانه خود را محل تماس مستمر با سران گروه‌های ملی گرا و مشروطه خواه کرد.
وی در ۱۳۲۴ش به نمایندگی مجلس شورا برگزیده شد، ولی به سبب تمایلش به ماندن در رشت، از قبول آن خودداری کرد.
رئیس انجمن ولایتی
در آذر همان سال، نمایندگی انجمن ولایتی را پذیرفت و پس از چندی رئیس انجمن شد. این انجمن از آغاز جنبش مشروطه در گیلان بر همه امور اداری و سیاسی آن منطقه نظارت داشت. اصلاحات محلی، رفع نقایص ادارات، پیشرفت فرهنگ، افزایش مدارس، احداث بیمارستان و یتیم‌خانه و مؤسسه‌های خیریه، تماس با حکومت‌های وقت، ارتباط با انجمنهای ولایات و برقراری امنیت در تمامی منطقه گیلان، از برنامه‌های انجمن بود. حکیمی با وجود عمر کوتاه این انجمن، که با استعفای او خاتمه یافت، با قاطعیت به کار پرداخت.
تبعید
پس از تعطیل شدن انجمن، در پی اعتراض مردم، حاکم وقت انجمن دیگری تشکیل داد که متشکل از جناح مستبدان بود. شرکت حکیمی در چنین انجمنی، با سمت منشی دوم انجمن، موجب شگفتی و ناراحتی آزادی خواهان شد، ازاین رو خواستار تبعید وی شدند. این انجمن تا زمان به توپ بسته شدن مجلس شورای ملی (۲۳ جمادی‌الاول ۱۳۲۶) فعالیت داشت.
ریاست دوباره بر انجمن ولایتی
پس از به توپ بسته شدن مجلس و حمایت مردم از مشروطه، حکیمی نیز به حمایت از مجلس و مشروطه برخاست و مردم را به دفاع از دستاوردهای مشروطه تشویق کرد و در صف اول مبارزه قرار گرفت. وی پس از پیروزی مشروطه خواهان در ۱۳۲۷، بار دیگر به ریاست انجمن ولایتی برگزیده شد و تا زمان هجوم روسها به گیلان و دستگیری شماری از اعضای انجمن در ۲۹ ذی‌الحجه ۱۳۲۹، در این سمت باقی ماند.
عضو نهضت جنگل
سفارت شوروی در صفر ۱۳۳۰، در نامه‌ای به وزارت امورخارجه، خواهان تبعید شماری از آزادی خواهان، از جمله حکیمی، شد. حکیمی پس از آغاز نهضت جنگل، به آن پیوست و عضو کمیته اتحاد اسلام گردید. وی مورد احترام و وثوق مردم گیلان بود و به او لقب ابوالملّه داده بودند.
پانویس
- ↑ سرتیپ پور، نامها و نامدارهای گیلان، ص۵۱۰.
- ↑ سرتیپ پور، نامها و نامدارهای گیلان، ص۵۱۰.
- ↑ سرتیپ پور، نامها و نامدارهای گیلان، ص۵۱۰، ۵۱۳.
- ↑ سرتیپ پور، نامها و نامدارهای گیلان، ص۵۱۰.
- ↑ رابینو، مشروطه گیلان، ص۵۹.
- ↑ فخرائی، گیلان در جنبش مشروطیت، ص۶۷، ۱۳۹؛ سرتیپ پور، نامها و نامدارهای گیلان، ص۵۱۰.
- ↑ فخرائی، گیلان در جنبش مشروطیت، ص۱۳۹.
- ↑ ر.ک:سرتیپ پور، نامها و نامدارهای گیلان،ص۵۱۱ـ۵۱۲.
- ↑ رابینو، مشروطه گیلان، ص۲۸ـ۳۳؛ سرتیپ پور، نامها و نامدارهای گیلان، ص۵۱۲.
- ↑ سرتیپ پور، نامها و نامدارهای گیلان، ص۵۱۲ـ ۵۱۳.
- ↑ فخرائی، گیلان در جنبش مشروطیت، ص۲۵۰ـ ۲۵۱.
- ↑ فخرائی، سردار جنگل: میرزا کوچک خان، ص۹۶ـ ۹۷.
منابع
- یاسنت لویی رابینو، مشروطه گیلان، چاپ محمد روشن، رشت ۱۳۶۸ش.
- جهانگیر سرتیپ پور، نامها و نامدارهای گیلان، رشت ۱۳۷۱ش.
- ابراهیم فخرائی، سردار جنگل: میرزا کوچک خان، تهران ۱۳۶۶ش.
- همو، گیلان در جنبش مشروطیت، تهران ۱۳۵۶ش.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله :